Danas

KNJIGA KOJA JE INSPIRISALA FILM O GOSPODINU ČENSU

Vizionarski roman „Prisutnost“ Ježija Kosinjskog u 119. Laguninom književnom klubu

Između starta dve Nove godine, po gregorijanskom i julijanskom kalendaru, večeras u knjižari Delfi u beogradskom SKC održaće se 119. Lagunin književni klub.

Tema je vizionarski roman „Prisutnost“ poljsko-američkog pisca Ježija Kosinjskog iz 1971, po kome je osam godina kasnije Hal Eš- bi snimio čuveni film „Dobro došli, gospodine Čens“ sa Piterom Selersom u glavnoj ulozi. O ovoj dru- štvenoj satiri sa Monom Cukić iz Lagune razgovaraće filmski i knji- ževni kritičar Zoran Janković, autor pogovora Laguninog izdanja „Prisutnosti“ koje je, u prevodu Milice Simić, izašlo iz štampe početkom prošlog septembra. Ježi Kosinjski je lažni identitet poljskog Jevrejina iz Lođa Jozefa Levinkopfa (1933-1991), koji je posle strahota preživljenih tokom Drugog svetskog rata, kao mladić emigrirao u SAD. Pre emigracije u rodnoj Poljskoj završio je studije istorije i sociologije na Univerzitetu u Lođu i radio kao asistent u nastavi Poljske akademije nauka. Takođe je studirao i u Sovjetskom Savezu, a služio je i kao strelac u Poljskoj vojsci. U SAD emigrigao je 1957, uz pomoć la- žne fondacije koju je stvorio i falsifikovanja pisama komunistič kih funkcionera, kako bi ispunio neophodne uslove za izlazak iz Poljske. Za nekoliko godina od vozač a kamiona stigao je do diplome Univerziteta Kolumbija, da bi 1965. uzeo američko dr- žavljanstvo. To mu je otvorilo put do Gugenhajmove stipendije i grantova Ford fondacije. Postaje predavač na univerzitetima Jejl, Prinston, Davenport i Veslijan, a u dva mandata bio je predsednik američkog PENA. Bavio se i fotografijom i glumom. Prijatelj iz školskih dana u Poljskoj sa kontraverznim režiserom Romanom Polanskim, Kosinski je u filmu Vorena Bitija „Crveni“ igrao ulogu boljševič kog revolucionara i člana Politbiroa Grigorija Zinovjeva. Njegov prvi američki brak sa 18 godiina starijom američkom naslednicom čelika Meri Hejvord Vir završio se razvodom, posle kog se oženio bavarskom plemkinjom Katarinom „Kiki“ fon Fraunhofer (1933-2007). Suočen sa bolešću i prozivkama zbog plagijata, Kosinski je 3. maja 1991. izvršio samoubistvo. Njegov pepeo rasut je u Dominikanskoj Republici. Svoja najpoznatija književna dela, gotovo sva sa liste bestseleta Njujork Tajmsa i prevedena na više od 30 jezika, napisao je na engleskom, uključujući i dva romana koja su doživela filmsku adaptaciju – „Obojena ptica“ i „Prisutnost“, a zbog kojih se našao na udaru optužbi za plagijat. Kad je obavljena „Prisutnost“ pojedini poljski književni kritičari u ovom delu prepoznali su međuratnu knjigu Tadeuša Dolega-Mostovića „Karijera Nikodema Dizme“…